تقی‌الدین بن عبدالقادر تمیمیتمیمی، تقی الدین بن عبدالقادر، معروف به غَزّی، عالم و قاضی حنفی اهل مصر در قرن دهم و یازدهم است. ۱ - مشخصاتدر ۹۵۰ به دنیا آمد و تحصیلاتش را نزد تعداد زیادی از علمای آن زمان گذارند. از استادان و شاگردانش نامی ذکر نشده و اطلاعات زیادی از زندگی وی موجود نیست. وی در اوایل بسیار زاهد بود و از پذیرش منصب قضا امتناع می‌ورزید، اما بعدها مدتی قاضی شهرک جیزه (در مغرب فسطاط مصر) و توابع آن شد. [۱]
محمدامین بن فضل اللّه محبی، خلاصة الاثر فی اعیان القرن الحادی عشر، ج۱، ص۴۷۹، بیروت: دارصادر، (بی تا).
[۲]
کحاله، ج۳، ص۹۱.
پس از مدتی به روم (قسطنطنیه) سفر کرد و بین او و خفاجی دوستی حاصل شد، و با هم مکاتباتی داشتند. [۳]
احمدبن محمد خفاجی، ریحانة الالباء و زهرة الحیاة الدنیا، ج۱، ص۲۳۵، چاپ سنگی بولاق ۱۲۷۳.
بعد از مدت نامعلومی به مصر بازگشت و در ۱۰۰۵ یا ۱۰۱۰ در همان‌جا از دنیا رفت. [۴]
ج ۲، ستون ۱۰۹۸، حاجی خلیفه.
[۵]
کحاله، ج۳، ص۹۱.
۲ - تالیفاتتمیمی تألیفاتی داشته که مهمترین آن‌ها الطبقات السنیة فی تراجم الحنفیة در چهار جلد است. وی در این کتاب ۵۲۳، ۲ تن از بزرگان حنفی اهل رأی و صاحب نظر و بعضی شاعران را به ترتیب حروف معجم معرفی کرده است. بخشی از القاب و انساب را نیز در پایان کتاب آورده و منابع خود را در مقدمه کتاب [۶]
تقی الدین بن عبدالقادر تمیمی، الطبقات السنیة فی تراجم الحنفیة، ج۱، ص۳ـ۷، ج ۱، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
نام برده است.
وی این کتاب را در ۹۸۹ در فُوَّه و به قولی در ۹۹۳ در قونیه به پایان رسانده و به سلطان مرادخان (حک: ۹۸۲ـ۱۰۰۳) تقدیم کرده است. کسانی چون مولی سعدالدین معروف به خواجه افندی، مولی چوی زاده، مولی زکریا، مولی عبدالغنی و مولی احمد انصاری بر آن تقریظ نوشته اند. [۷]
تقی الدین بن عبدالقادر تمیمی، الطبقات السنیة فی تراجم الحنفیة، ج۱، مقدمه، صوـ ز، ج ۱، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۸]
ج ۲، ستون ۱۰۹۸، حاجی خلیفه.
دیگر آثار عبارتندست: السیف البراق فی عنق الولد العاق، این رساله را از آن جهت که پسرش، حسن، عاق وی بوده نوشته است؛ مختصر نیمی از یتیمة الدهر ثعالبی؛ [۹]
الطبقات السنیة فی تراجم الحنفیة، ج ۱، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
حاشیه بر شرح بدرالدین بن مالک (ابن ناظم) بر الفیة ابن مالک. [۱۰]
ج ۱، ستون ۳۸۵، حاجی خلیفه.
[۱۱]
ج ۱، ستون ۱۵۱ـ۱۵۲،، حاجی خلیفه.
[۱۲]
ج ۱، ج ۲، ستون ۱۰۱۷، حاجی خلیفه.
[۱۳]
ج ۱، ج ۲، ستون ۲۰۴۹ـ۲۰۵۰، حاجی خلیفه.
۳ - فهرست منابع(۱) تقی الدین بن عبدالقادر تمیمی، الطبقات السنیة فی تراجم الحنفیة، ج ۱، چاپ عبدالفتاح محمد حلو، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳. (۲) حاجی خلیفه. (۳) احمدبن محمد خفاجی، ریحانة الالباء و زهرة الحیاة الدنیا، چاپ سنگی بولاق ۱۲۷۳. (۴) کحّاله. (۵) محمدامین بن فضل اللّه محبی، خلاصة الاثر فی اعیان القرن الحادی عشر، بیروت: دارصادر، (بی تا). ۴ - پانویس
۵ - منابعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «تمیمی»، شماره۳۸۹۹. |